Câu trả lời là KHÔNG cả nhà nhé.
Cụ thể, ponzi là lấy tiền người sau trả người trước và không tạo ra giá trị gì, còn zero sum game là tổng về mặt tài chính thì bằng 0, người mất tiền sẽ nhận lại giá trị gì đó: ví dụ khi người ta trading, tổng tiền bằng 0, phần lớn trader thua và tiền thua đó vào túi sàn và người môi giới, nhưng tại sao người ta vẫn trade?
Vì những người giỏi họ vẫn kiếm được tiền, những người trader thực sự nghiêm túc sẽ coi đó là động lực và mục tiêu phấn đấu, trên hành trình đó họ học được về quản lý, phân bổ vốn, học được kiểm soát cảm xúc, tâm lý, có nhiều trải nghiệm và bài học hơn, học được nhiều kiến thức hơn, đến 1 lúc nào đó nếu họ tiếp tục kiên trì, họ sẽ bước chân vào số ít những người chiến thắng.
Nhìn rộng ra mọi người sẽ thấy tất cả các model có mô hình tài chính đều hoạt động như vậy.
Lấy ví dụ về game truyền thống để mọi người dễ hiểu: khi nói game truyền thống như Pubg, liên quân… thì nhiều người sẽ nghĩ “ô, đây là game mà, có phải tài chính đâu”. Không nha, game nào cũng có nền kinh tế game ẩn đằng sau, và đích cuối cùng là chuyển đổi từ ảo thành thật.
Ở trong game truyền thống, người mất tiền chính là người chơi nạp tiền, pay to win để đua top, các nhà quảng cáo (khi ae xem quảng cáo thì tạo ra doanh thu, doanh thu này đến từ các nhà quảng cáo chi trả cho Google, Apple và Google Apple chia sẻ lại doanh thu cho nhà phát hành game). Vậy họ mất tiền họ được gì? Đối với người chơi thì họ đc cảm xúc, được tinh thần, được sự vui thích, cảm giác chiến thắng, bá chủ v..vv… Còn Google Apple thì dc nhiều thứ: data, insights bên cạnh tiền (hiển nhiên).
Tiền thu được này sẽ dùng để đưa về nhà phát hành game và họ tiếp tục dùng nó để phát triển game: triển khai marketing, event, nâng cấp phát triển game, vận hành game… tiền thừa sau trừ chi phí thì được gọi là lợi nhuận.
Về bản chất thì mỗi game được phát hành vẫn là một “money game” và tổng vẫn bằng 0 (về mặt tài chính), nhưng nó giúp tạo ra cuộc chơi và mỗi thành phần trong đó đều nhận được một thứ gì đó, và tất cả đều tự nguyện. Vậy nên nó không phải là ponzi.
Tương tự như vậy trong bds, kể cả một dự án đàng hoàng, thì người “mất tiền” là người mua nhà. Họ “mất tiền” để đổi lấy cái nhà để ở, để kinh doanh cho thuê, đó là giá trị họ được. Còn người được tiền là chủ dự án, chủ sàn giao dịch, người môi giới…
Bài viết có ý kiến chủ quan của người viết với lượng kiến thức hạn hẹp từ trải nghiệm thực tế. Rất mong nhận thêm góp ý chia sẻ từ nhiều góc nhìn hơn. Cheers, LoganLZ.
– Đinh Quang Lộc